"Rozdzierajcie (...) serca wasze, a nie szaty!", czyli o ascezie w ujęciu św. Filipa Neri...

Jl 2,12-13

"«Przeto i teraz jeszcze - wyrocznia Pana:
Nawróćcie się do Mnie całym swym sercem, przez post i płacz, i lament».
Rozdzierajcie jednak serca wasze, a nie szaty! Nawróćcie się do Pana Boga waszego!
On bowiem jest łaskawy, miłosierny, nieskory do gniewu i wielki w łaskawości,
a lituje się na widok niedoli." 

Myślę, że w Wielkim Poście nierzadko snujemy rozważania na temat ascezy. Pytamy, co jest rdzeniem praktyk postnych i umartwień. Dziś prezentuję podpowiedzi św. Filipa Neri na Wielki Post (wszystkie cytaty - zadania ujęte kursywą - pochodzą ze zbioru sentencji św. Filipa - polskie dziełko przedstawiające maksymy Założyciela Oratorium nosi tytuł Myśli na każdy dzień).

1. W życiu duchowym najważniejsze jest pragnienie, czyli MIŁOŚĆ do PANA!!!
Wszyscy powinniśmy iść na świętą wieczerzę z wielkim pragnieniem tego świętego pokarmu: "Sitientes! Sitientes!"

2. Asceza jest potrzebna świętości.
Gdzie nie ma wielkiego umartwienia, tam też nie ma wielkiej świętości.
Bez wyrzeczenia nie można niczego osiągnąć. 
Doskonałości nie można osiągnąć bez wielkiego wysiłku.

3. Asceza jest drogą do doskonałości.
Cnotliwe życie polega na tym, żeby nałogi, grzechy, złe myśli i złe upodobania uśmiercać i ćwiczyć się w osiąganiu świętych cnót.
Doskonałość chrześcijanina polega na tym, żeby potrafił umartwiać się z miłości do Chrystusa.

4. Asceza jest środkiem do świętości - ma w pierwszym rzędzie wymiar duchowy, w drugim cielesny.
Nie należy aż tak bardzo trzymać się środka, żeby zapomnieć przy tym o celu; toteż nie powinniśmy tak bardzo poświęcać się umartwianiu ciała, że zapominamy umartwiać własną wolę, co zawsze pozostaje główną sprawą.
Ci, którzy z umiarem umartwiają swoje ciało, a uwagę kierują ku temu, żeby swoją wolę i sąd, nawet w najdrobniejszych sprawach umartwiać, są bardziej godni szacunku niż ci, którzy poświęcają się jedynie cielesnym praktykom pokutnym i biczowaniom.
Zewnętrzne wyrzeczenia są dużą pomocą do osiągnięcia wewnętrznego umartwienia i pozostałych cnót.
Doskonałość nie polega na takich zewnętrznych sprawach jak np. wylewanie łez i temu podobnych, lecz na autentycznych i cenionych cnotach.

5. Ascezie potrzebna jest roztropność i umiar.
Musimy wystrzegać się wszelkiego przesadnego zachowania, bądź to w mowie, bądź ubiorze, czy w czymkolwiek innym.
Zły duch używa często podstępu, pobudzając ludzi pobożnych do praktyk pokutnych i biczowań, by ich w ten sposób, gdy pójdą zbyt daleko, osłabić, żeby potem nie potrafili zdziałać żadnych dobrych uczynków większej wagi, względnie by przez tę chorobliwość, w którą popadli, zostali tak przeczuleni, żeby rezygnowali nawet ze zwykłych nabożeństw, a w końcu wycofali się ze służby Bożej.

6. Asceza służy rozbrajaniu fałszywego ja osobowości.
 Świętość człowieka mieści się na szerokości trzech palców (kładąc rękę na czole) tj. w uśmierzaniu sądów, którymi chętnie chcielibyśmy popisywać się przed innymi.
Nie powinniśmy zbyt wysoko cenić postu i abstynencji, jeśliby uczestniczyła w tym samowola.
Biczowań i innych podobnych ćwiczeń nie powinno się stosować bez zgody spowiednika; kto zaś czyni to z własnej woli, to albo zaszkodzi swojemu zdrowiu, albo popadnie w pychę, wmawiając sobie, że dokonał czegoś wielkiego.

7. Złota zasada ascezy.
Z reguły jest lepiej dać ciału za dużo pożywienia, niż za mało; bo nadwyżkę można łatwo zrzucić; lecz gdy się zaszkodziło swojemu zdrowiu przez niedobór, to nie jest już tak łatwo naprawić błąd.