"Cenny skarb i oliwa w domu mądrego...", czyli o miłosienej mądrości...

Prz 21,11-20

"Gdy karzą szydercę, mądrzeje prostaczek, gdy uczą mądrego, on wiedzę zdobywa.
Sprawiedliwy [Bóg] myśli o domu zbrodniarza, w nieszczęście wtrąca nieprawych.
Kto uszy zatyka na krzyk ubogiego, sam będzie wołał bez skutku.
Dar potajemny uśmierza gniew, a złość największą - podarek w zanadrzu.
Cieszy się prawy z czynów uczciwych, są one postrachem dla ludzi nieprawych.
Kto zbacza z drogi rozwagi, odpocznie w towarzystwie cieni.
Popada w nędzę, kto lubi hulanki, nie wzbogaci się, kto lubi oliwę i wino.
Okupem prawego - odstępca, niewierny - zamiast prawego.
Lepiej mieszkać w pustyni niż z żoną kłótliwą, mrukliwą.
Cenny skarb i oliwa w domu mądrego, a głupiec je marnotrawi."

Czytamy już ostatnie wersety pierwszego wielkiego zbioru przysłów przypisywanych Salomonowi. Zaczął się on w rozdziale 10, a zakończy wersetem 16 rozdziału 22. Pozwólmy się poprowadzić różnym radom, jakich udziela nam mędrzec, począwszy od wersetu 21,12 [Sprawiedliwy [Bóg] myśli o domu zbrodniarza, w nieszczęście wtrąca nieprawych], gdzie Sprawiedliwy, czyli Bóg, jest świadkiem klęski niegodziwca. Przysłowie może być jednak tłumaczone również w taki sposób: "Człowiek sprawiedliwy widzi, jak obyczaje domu bezbożnika skutkują popadnięciem bezbożnych w niełaskę". Silne jest tak czy inaczej przekonanie, często powtarzane w następnych, że nieprawość prowadzi do szczęścia; mało tego, jest ona powodem, że staczamy się do królestwa piekieł, gdzie gromadzą się cienie zmarłych (21,16: Kto zbacza z drogi rozwagi, odpocznie w towarzystwie cieni). Niejasne jest przysłowie z Prz 21,18 [Okupem prawego - odstępca, niewierny - zamiast prawego], gdzie stwierdza się, iż występny jest "okupem" prawego, to znaczy sumą, jaką się wpłaca, aby uwolnić kogoś od kary. Być może chodzi o to, że sprawiedliwość za grzechy społeczne wymierzy Bóg, uderzając nieprawych, a ratując uczciwych (G. Ravasi, Biblia dla każdego, t. VI, s. 44)...

Mnie poruszyło zdanie: Cenny skarb i oliwa w domu mądrego... Oliwa może być synonimem miłosierdzia. W języku greckim podobnie brzmią rzeczowniki elaion i eleos. Pierwszy oznacza "oliwę", drugi - "miłosierdzie". Zatem współczucie i miłość do potrzebujących pomocy jest istotnym znamieniem mędrca...